Αρθρογραφία
Ισολογισμός Κούπα: Κάνουν τον δήμο πλουσιότερο και φτωχότερους εμάς
του Πέτρου Περιμένη
εξόριστου οικονομολόγου, αστρολόγου και μέντιουμ
Πολιτικό πρελούδιο
Προβληματίζομαι. Προβληματίζομαι πολύ. Μία από τις σημαντικότερες συνεδριάσεις – η συζήτηση επί του Ισολογισμού – έγινε έρμαιο της κρίσης ανθρώπων παντελώς άσχετων επί του θέματος. Ο Κούπας από τότε που διορίστηκε αντιδήμαρχος, έπαυσε να διαβάζει και μάλλον θεώρησε σκόπιμο να αναπαράγει τις οικονομικές μπαρούφες που έλεγε ο Κουτελάκης. Τις ίδιες ασυναρτησίες που ο ίδιος καταδίκαζε όταν ήταν αντιπολίτευση. Παραγωγική επιλογή αντιδημάρχων οικονομικών! Από την άλλη, εδώ έκανε την Μπακαλοπούλου αντιδήμαρχο, επομένως… Δημοτικοί σύμβουλοι με ουσιαστικές γνώσεις, τουλάχιστον βάσει βιογραφικού όπως η Μαρία Γαβριέλα Αναγνωστοπούλου, μένουν εκτός. Και έχει και πτυχίο Οικονομικών. Από τον Κούπα σίγουρα παραπάνω γνωρίζει. Εξάλλου ο ίδιος ως Φυσικός, έχει αποδείξει ότι πραγματοποιεί προσθαφαιρέσεις με έναν μοναδικό δικό του τρόπο (έχει μιλήσει για πλεονασματικό/ ελλειμματικό προϋπολογισμό, ανάλογα με την σεζόν). Από την άλλη και η αντιπολίτευση δεν πάει πίσω. Προσβολή στην οικονομική συζήτηση ήταν οι ερωτήσεις της Κασίμη- μιας γυναίκας επιπέδου δημοτικού/γυμνασίου και επαγγελματικής σταδιοδρομίας στην εμπορία και πώληση παντουφλών. Αυτοί αποφασίζουν για τα λεφτάκια μας. Μοναδική εξαίρεση αποτελεί η Τσαμασίρου. Παρόλο που η ειδικότητα Μικροβιολόγος, δεν την κάνει ειδική επί οικονομικών θεμάτων, η προσωπικότητα της και η ατομική της αντίληψη να μάθει επέδειξε σταθερή γνωσιακή βάση στα σχόλια και τις ερωτήσεις της. Άλλη μία εξαίρεση διαφορετικού χαρακτήρα, αποτελεί ο Πανταζής που προσπαθεί να μάθει για να συμμετέχει άξια, αλλά η ελλιπής ενημέρωση από τον δήμο και το one man show χωρίς ομάδα δεν τον πάνε μακριά. Ειδικά στο θέμα ενημέρωσης η δημοτική παράταξη με μια Πασοκική υπεροψία, αποκλείει τα μέλη της όσο και την αντιπολίτευση από την πληροφορία. Πόσο δύσκολο θα ήταν να μειώσουν τον καταχρασμένο χρόνο των ασυναρτησιών που ακούγονται δεξιά και αριστερά και να τον αφιερώσουν σε υποτυπώδη σύντομα επιμορφωτικά σεμινάρια για το τι είναι αυτό το ρημάδι ο Ισολογισμός και τα Αποτελέσματα χρήσης; Τέλος η Πόλη Ανάποδα που κάνει σεμινάρια για την εναλλακτική οικονομία του Μαρξ, άποψη δεν έχει;
Ορκωτοί λογιστές
και εκπαίδευση
Με προβληματίζει και ο ρόλος των ορκωτών λογιστών. Πέραν από την τυπική ανάλυση πάνω σε στοιχεία που παρέχει εξολοκλήρου ο δήμος, δεν υφίσταται ουσιαστική ανάλυση – επεξήγηση προσαρμοσμένη στην δημοσιοοικονομική ταυτότητα ενός δήμου. Και εννοώ ούτε ότι οι ορκωτοί λογιστές έρχονται με διάθεση θεωρητικής εκπαίδευσης ούτε ο μέσος δημοτικός σύμβουλος κοιτάει την αναλυτική θεωρητική επεξήγηση. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα η διαδικασία να διεκπεραιώνεται τυπικά και να οδηγεί σε ανεκπαίδευτα από οικονομικής άποψης πολιτικά συμπεράσματα. Ο Ισολογισμός είναι μια πικρή ιστορία. Στην εποχή του πατέρα μου δεν υπήρχε ούτε ως όνειρο για τους δήμους. Ξαφνικά από το 2000 και έπειτα, εφαρμόστηκε ως μέσο έλεγχου προς τους δημάρχους. Λες το Κράτος να υποθέτει ότι οι δήμαρχοι κάνουν τις δικές τους κουτσουκέλες; Μπα αποκλείεται!
Ολα μαζί
και καθένα αδιάφορο
Το παρόν κείμενο, όπως και κάθε χρόνο, είναι ένας οδηγός για τον κάθε πολιτικό κακομοίρη δημοτικό σύμβουλο που ψηφίζει για τα χρήματά μας χωρίς να γνωρίζει τι ψηφίζει με την ελπίδα ότι στο μέλλον κάποιος δήμαρχος που σέβεται την θέση του θα λάβει την πρωτοβουλία να τους μορφώσει οικονομικά. Σε πρώτο επίπεδο να τονίσω ότι όταν γίνεται μία συζήτηση για την οικονομική κατάσταση ενός οργανισμού όλα τα οικονομικά στοιχεία χρειάζονται να παρουσιάζονται μαζί. Ισολογισμός – Προϋπολογισμός – Χρηματοροές. Κάθε ένα στοιχείο παρουσιάζει την οικονομική κατάσταση από μία συγκεκριμένη σκοπιά, με τελείως διαφορετικά χαρακτηριστικά. Ο Προϋπολογισμός, είναι μια ΠΡΟΒΛΕΨΗ των εσόδων και εξόδων κατά μία ορισμένη χρονική περίοδο (συνήθως ετήσια). Χρειάζεται να αναπροσαρμόζεται ανά τακτά χρονικά διαστήματα μεσα στην ορισμένη περίοδο. Εκ του νόμου στην Ελλάδα οι δημοτικοί προϋπολογισμοί είναι αναγκαστικά ισοσκελισμένοι και αυτό για να αποτρέψουν «υδροκέφαλους» δημάρχους να παραφουσκώσουν τα έσοδα για να λέγονται πλεονασματικοί είτε να διογκώσουν τα έξοδα δείχνοντας μελλοντικά έργα και υποσχέσεις που ποτέ δεν θα πραγματοποιηθούν (ελλειμματικοί). Οι Χρηματοροές αναφέρονται στο ρευστό χρήμα που είτε εισπράττεται είτε δαπανάται και είναι σημαντικό να παρουσιάζεται ανά πολύ τακτά διαστήματα μέσα στο έτος. Αν παρουσιαστεί συσσωρευμένο στο τέλος του έτους τότε δεν αναδεικνύει τις επιλογές της διοίκησης. Για να καταλάβεις την διαφορά ρευστότητας και λογιστικής συσσωρευμένης αποτύπωσης, πάρε για παράδειγμα την πληρωμή των φόρων/χαρατσιών που σου επιβάλλει το Κράτος. Όταν σου έρθει το χαρτάκι να πληρώσεις € 1000 και το μηνιάτικό σου είναι € 1000, μπορείς να το πληρώσεις άμεσα. Όμως εκείνο τον μήνα δεν θα έχεις να φας, με κίνδυνο να μην πλυθείς και κίνδυνο να πουντιάσεις από το κρύο, διότι δεν θα έχεις άλλο ρευστό τους υπόλοιπους λογαριασμούς. Άρα μάλλον θα επιλέξεις τον δανεισμό (πιστωτική κάρτα/ συγγενής/ φέσι σε προμηθευτές αν είσαι ελεύθερος επαγγελματίας). Η άλλη επιλογή είναι να πας σε δόσεις. Στο τέλος του χρόνου όμως σε κάθε περίπτωση € 1000 - € 1000 = 0. Φαίνεται το ίδιο στο τέλος αλλά κατά την διάρκεια είναι τελείως διαφορετικό. Ο Ισολογισμός είναι η αποτύπωση των αξιών του ΕΝΕΡΓΗΤΙΚΟΥ (τι έχει), ΠΑΘΗΤΙΚΟΥ (τι χρωστά - πως χρηματοδότησε αυτό που έχει) και ΙΔΙΩΝ ΚΕΦΑΛΑΙΩΝ (κυρίως φανερώνει την ιδιοκτησία), σε μια ΟΡΙΣΜΕΝΗ χρονική στιγμή (μια ημέρα).
Ισολογισμός
για αρχάριους
Φαντάσου τον Ισολογισμό ως μια ζυγαριά που ισορροπεί. Από την μια έχεις τα πάγια (κτήρια, γραφεία, τραπεζικό λογαριασμό κτλ) και από την άλλη το άθροισμα του κεφαλαίου και των υποχρεώσεων (προμηθευτές, δάνεια κτλ). Η λέξη κεφάλαιο δεν αναφέρεται σε ρευστό χρήμα (ακούμε χρόνια την ατάκα: «θα άνοιγα επιχείρηση αλλά δεν έχω κεφάλαιο» και αυτός που την ξεστομίζει εννοεί ρευστό χρήμα και μόνο). Για να μην μπούμε σε πολλές θεωρίες τι μπορεί να σημαίνει κεφάλαιο, ας μείνουμε στην απλή λογιστική εξήγηση που το ορίζει ως την διαφορά του ενεργητικού από το παθητικό (σχ. Α). Μέσα στο κεφάλαιο συμπεριλαμβάνονται η ιδιοκτησία (μετοχές) και η χασούρα ή το κέρδος του έτους αναφοράς. Έλα να δούμε κάτι που μπορεί να είναι λίγο πιο δύσκολο στην κατανόηση. Αρκετοί λένε «έχω και πληρώνω». Τον Ισολογισμό χρειάζεται να τον κοιτάξεις αντίστροφα. Οι υποχρεώσεις είναι εκείνες που χρηματοδοτούν τα πάγια. Στην απλή μορφή, ένα δάνειο χρηματοδότησε την αγορά ενός κτηρίου. Θα μπορούσε να χρηματοδοτηθεί ή να δωρηθεί με Ίδια Κεφάλαια (πάλι από την δεξιά πλευρά). Και ταμείο; Γιατί να μην αγοράζουμε με το ταμείο; Αυτό είναι μια καλή ερώτηση που θα αναλυθεί παρακάτω. Προς το παρόν, κράτα ότι το ταμείο ανήκει στο Ενεργητικό (αριστερά) και η αγορά Παγίων θα μετατρέψει ένα στοιχείο σε ένα άλλο.
Το ψέμα
για τον Ισολογισμό
Τι γίνεται όμως στον δήμο Νέας Σμύρνης; Καταρχήν να λεχθεί η οικονομική κοτσάνα, που επί χρόνια συνήθιζε να πετά ο Κουτελάκης και προτιμούσε και ο Κούπας (εκτός από φέτος). «Η πολιτική μας είναι να κρατά ο δήμος μεγάλο ποσό στον τραπεζικό λογαριασμό στάσιμο ( 3 φορές πιο μεγάλο από τις άμεσες υποχρεώσεις) ώστε κατά την άποψή του να καλυφθούν οι μισθολογικές ανάγκες των υπαλλήλων. Αυτό φυσικά είναι ένα μεγάλο ψέμα, διότι οι μισθοί των υπαλλήλων δεν αποτυπώνονται στο Παθητικό. Εκείνος το έλεγε, οι άλλοι το έχαβαν, μια χαρά! Εσκεμμένη παραπληροφόρηση δεν την λες πάντως. Τόσα ξέρει, τόσα λέει.
Δυό γάιδαροι μαλώνανε σε ξένο αχυρώνα
Ένα από τα σημαντικότερα προβλήματα του Ισολογισμού του δήμου Νέας Σμύρνης, όπως και κάθε δήμου, είναι ότι ο Ισολογισμός δεν καταγράφηκε την πρώτη μέρα ύπαρξης της πόλης- περίπου 80 χρόνια πριν - αλλά στην πορεία, το 2000 μ.Χ – μόλις πριν 16 χρόνια. Σε αυτό πρόσθεσε το ιδιαίτερο δημοσιονομικό καθεστώς της Ελλάδας περί «δημόσιας περιουσίας» και να το το πρόβλημα. Μάθε σε αυτό το σημείο ότι οι πλατείες, οι δρόμοι, οι παιδικές χαρές κτλ χρησιμοποιούνται στον δήμο, ανήκουν στο Κράτος ΑΛΛΑ αποτυπώνονται λογιστικά ως περιουσία του δήμου. Και τι έγινε; ΕΓΙΝΕ, διότι ο δήμος δεν μπορεί να εκμεταλλευτεί οικονομικά την περιουσία του αλλά αυτό είναι και το λιγότερο. Το έτος έναρξης (2000 μ.Χ) έπρεπε να γίνει αποτίμηση της αξίας αυτών των στοιχείων. Βάσει νομοθεσίας, οτιδήποτε είχε κατασκευαστεί πριν το 1986, έπρεπε να απογραφεί σε αξία μνείας (1 δρχ τότε). Δεν έγινε κάτι τέτοιο. Έτσι αντί ο Ισολογισμός να δείχνει έτσι… φαίνεται έτσι (σχ Β). Το ΥΠΕΣ στις οδηγίες που εξέδωσε τόνισε ότι λαθεμένη αποτίμηση θα δημιουργήσει τα εξής προβλήματα: 1. Λαθεμένη αποτίμηση των αγίων ενεργητικού του δήμου. 2. Κατ’ επέκταση θα υπάρχουν μεγαλύτερες ή μικρότερες αποσβέσεις από τις πραγματικές με αποτέλεσμα υπερτίμηση ή υποτίμηση των οικονομικών αποτελεσμάτων των επόμενων ετών. 3. Πιθανόν να δημιουργηθούν προβλήματα σε ενδεχόμενες αναγκαίες αποτιμήσεις περιουσίας του δήμου για συνομολογήσεις δανείων. Με απλά λόγια, ο δήμος Νέας Σμύρνης μπορεί να παίρνει δάνεια με παγία των οποίων η αξία είναι τραγικά μικρότερη από την αναγραφόμενη και κυρίως δεν του ανήκουν. Αυτό βάζει σε οικονομικό κίνδυνο χρεοκοπίας την πόλη. Το χειρότερο είναι ότι όταν συμβεί η χρεοκοπία δεν θα φανεί λογιστικά αλλά θα είναι υπαρκτή. Όμως έχουν γνώση οι φύλακες. Με τον τρόπο που συντάσσεται ο Ισολογισμός του δήμου Νέας Σμύρνης, ο δήμος δεν θα χρεοκοπήσει ΠΟΤΕ λογιστικά.
Τα λεφτα του τσιγγούνη
Σε αυτή την παράγραφο χρειάζεται να δώσεις προσοχή. Ο δήμος κρατά 11 εκατομμύρια ευρώ (την 31/12 έτσι φαίνεται) στο ταμείο. Οι βραχυπρόθεσμες υποχρεώσεις του δήμου (προμηθευτές, φόροι κτλ) είναι περίπου 3 εκατομμύρια ευρώ. Υπάρχει ένας δείκτης ταμιακής ρευστότητας που είναι το κλάσμα αυτών των δύο και δείχνει πόσες φορές ο δήμος μπορεί να πληρώσει αυτού του τύπου τις υποχρεώσεις. Το αποτέλεσμα είναι περίπου 3,7 φορές! Είναι καλό ή κακό αυτό; Κάκιστο είναι. Παρουσιάζει την διαχείριση του Ελληνάρα που νιώθει φραγκάτος όταν έχει ένα μάτσο με τα λεφτά στην τσέπη! Πίσω στην πραγματική διάσταση: ο δήμος έχει 8 εκατομμύρια ευρώ (αυτά που θα μείνουν αν πληρωθούν ΑΜΕΣΑ οι υποχρεώσεις - αλλιώς έχει παραπάνω) τα οποία κρατά μακριά από τον κόσμο. Αυτός ο όγκος ρευστού, ονομάζεται «μη παραγωγικό χρήμα» και στην πραγματική οικονομία παίρνεις μηδέν με τόνο αν ακολουθείς τέτοιες πρακτικές. ΓΙΑΤΙ; Διότι ο δήμος για να αναλάβει έργα (βλ αλλαγή λαμπών) θα δανειστεί αντί να χρησιμοποιήσει το ταμείο, αρα μεγαλύτερες υποχρεώσεις και μεγαλύτερο κόστος. Διότι ο δήμος κάνει αυξήσεις για να διατηρήσει τον ίδιο κουμπαρά – ούτε ο Σκρουτζ Μακ Ντακ δεν ήταν τόσο τσιγκούνης. Διότι ο δήμος μας χρεώνει για να δούμε τις παραστάσεις των Ιωνικών γιορτών. Κυρίως όμως, διότι ΑΝ δαπανούσε μισό εκατομμύριο κάθε χρόνο για να βοηθήσει τους Νεοσμυρνιούς με τις ίδιες συνθήκες είσπραξης από άλλου πόρους (που είναι πλήρως εφαρμοσμένες, σηκώνουν βελτίωση), θα χρειαζόταν 16 χρόνια για να φτάσει κοντά στο να μηδενίσει το ποσό. Όμως δεν το πράττει. Μας χρεώνει για τους παιδικούς σταθμούς και σχετικά πρόσφατα αύξησε τα δημοτικά τέλη. Μας χρεώνει για το δημοτικό γυμναστήριο και κολυμβητήριο και γενικά μας χρεώνει. Πάντως η πραγματική ζωή είναι γεμάτη παραδείγματα, όπου όταν υπήρξαν μεγάλα ποσά ρευστού, κάποιος δεν άντεξε, τα άρπαξε και τράβηξε για Βενεζουέλα. Δεν υπαινίσσομαι κάτι αλλά ο κίνδυνος είναι υπαρκτός. Για άλλη μια φορά αυτός ο δείκτης δεν φανερώνει πόσο εύκολα θα πληρωθούν οι υπάλληλοι του δήμου. Αυτό που εκπλήσσει σε αυτόν τον δείκτη είναι η παντελής έλλειψη ανάλυσης και επεξήγησης από τους Ορκωτούς Λογιστές. Για να έχει νόημα η αξία ενός δείκτη, χρειάζεται να έχεις βάσει σύγκρισης. Στην περίπτωση των δήμων που λειτουργούν σε ανεξάρτητα οικονομικά περιβάλλοντα γιατί το x3.7 φορές να είναι καλό; Γιατί να μην είναι η βάση το x8 ή το x10; Το μόνο σίγουρο είναι ότι όχι μόνο οι πολίτες τα στερούνται αλλά πληρώνουμε και παραπάνω για να γίνεται ο δήμος πλουσιότερος και εμείς φτωχότεροι.
Οι δείκτες
που δείχνουν το τίποτα
Πάμε τώρα στο ζουμί, για ποιόν λόγο ο Ισολογισμός δεν είναι κατάλληλο εργαλείο για τους Δήμους. Τα Ίδια Κεφάλαια εκτός των άλλων κανονικά εμπεριέχουν στοιχεία ιδιοκτησίας. Ποιος είναι όμως ο ιδιοκτήτης του δήμου; ο δήμαρχος; μάλλον όχι. Το δημοτικό συμβούλιο; ευτυχώς όχι. Οι κάτοικοι του δήμου Νέας Σμύρνης; Δυστυχώς όχι. Τα Ίδια Κεφάλαια για τους δήμους περιέχουν μόνο την αξία του κέρδους ή της ζημίας του έτους συν την εικονική αξία διογκωμένη αξία που προκλήθηκε το έτος μηδέν (2000) από την αφαίρεση του Παθητικού από το Ενεργητικό. Ο δείκτης Οικονομικής Αυτάρκειας (το κλάσμα Ίδιων Κεφαλαίων / Σύνολο των Υποχρεώσεων) είναι 1.135,78%. Έτσι, 74 εκατομμύρια ευρώ από τα οποία τα 50 εκατομμύρια είναι αέρας κοπανιστός. Αυτός ο δείκτης είναι καταδικασμένος να δείχνει το απόλυτο μη εξηγήσιμο, όπως και όλοι οι δείκτες που εμπεριέχουν τα Ίδια Κεφάλαια. Με απλά λόγια, οι ιδιόκτητες του δήμου καλύπτουν τις υποχρεώσεις του δήμου 100 φορές! Ποιοι ιδιοκτήτες; και με τι; με χαλίκια από το Άλσος;
Ανακαλώ ΑΝ...
Είναι τόσα πολλά που μπορείς να πεις για αυτόν τον τραγικό Ισολογισμό και τον τρόπο που χρησιμοποιείται. Σε κάθε περίπτωση, αν κάποιος νομίζει ότι κάνω λάθος ας στείλει με mail όλους τους παρελθοντικούς Ισολογισμούς με τις αντίστοιχες εκθέσεις και όποια άλλη οικονομική κατάσταση του ζητήσω και θα ανακαλέσω αν κάνω λάθος. Μέχρι τότε... καλόν ύπνο
